Διήμερο εκδηλώσεων 22 και 23 Απριλίου 2023

«Αγροτικά μνημεία της Τήνου: κτίσματα ταπεινά, κοσμήματα του τοπίου»

ΜΟΣΧΟΥΛΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ, ΧΩΡΑ ΤΗΝΟΥ

παράλληλα θα εκτεθούν έργα παιδιών από το Δημοτικό Εξωμβούργου και το 3ο Δημοτικό

[η είσοδος σε όλες τις εκδηλώσεις είναι ελεύθερη και ανοιχτή για το κοινό]

Η Τήνος, το χειροποίητο νησί, είναι το αποτέλεσμα ανθρώπινου μόχθου χιλιετιών. Το τοπίο της χαρακτηρίζεται από αγροτικά κτίσματα και αγροτικές κατασκευές: περιστεριώνες και μύλους, πεζούλες, μονοπάτια, αλώνια, αχυρώνες, στάβλους, αγροικίες. Την Τήνο κοσμούν περισσότερα από 500 χιλιόμετρα μονοπατιών, περίπου χίλιοι περιστεριώνες, ενώ τα σταβλάκια πιθανότατα ξεπερνούν τις 30.000 ή τις 40.000. Κάποια από αυτά είναι αριστουργήματα λαϊκής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και μαστοριάς. Κάποια είναι παμπάλαια, κάποια υπεραιωνόβια – μνημεία.
Η Αμπασάδα προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τους κατοίκους και τους επισκέπτες του νησιού σχετικά με τη σημασία που έχουν τα ξερολιθικά αγροτικά κτίσματα και κατασκευές για την ιδιαίτερη ταυτότητα του τόπου, το τοπίο και, τελικά, το τουριστικό προϊόν.
Πώς μπορούμε να τα προστατεύσουμε;
Πώς τα χρησιμοποιούμε για τις σημερινές ανάγκες, με σεβασμό για τον τόπο;
Αν τα αξιοποιούσαμε για να πρασινίσουμε το νησί;
Τι συμβαίνει με τα έργα που συνοδεύουν την επανάχρηση των αγροτικών κτισμάτων, όπως διανοίξεις δρόμων, γεωτρήσεις, ηλεκτροδότηση;
Αν ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του νησιού αλλοιωθεί ανεπανόρθωτα, αρκούν ο ήλιος και η θάλασσα για να παραμείνει το νησί ελκυστικό στους επισκέπτες – και στους κατοίκους του;

Σάββατο 22 Απριλίου

9:00-12:00 Πεζοπορική διαδρομή Φαλατάδος-Μυρσίνη-Φαλατάδος

Οδηγός: Μάνθος Πρελορέντζος
Δήλωση συμμετοχής: μέσω της σελίδας επικοινωνίας μας.

Η συγκέντρωση θα γίνει στις 9:00πμ στην κεντρική είσοδο του Φαλατάδου, μπροστά στην ταβέρνα “Λεύκες”. Δείτε εδώ για το ακριβές σημείο στο χάρτη.

Για την πεζοπορία θα χρειαστείτε αθλητικά παπούτσια, μακρύ παντελόνι και νερό.

17:30 ΗΜΕΡΙΔΑ: Η προστασία του τοπίου ως συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού

Συντονισμός: Μικέλα Χαρτουλάρη, δημοσιογράφος

• 17:30 Χαιρετισμός. Παρουσίαση της Αμπασάδας

• 18:00 «Από το βίωμα στον θαυμασμό. Ως εισαγωγή στη μελέτη του αγροτικού πολιτισμού της Τήνου»

Πατέρας Μάρκος Φώσκολος, ιστορικός

Τα νοταριακά έγγραφα, που έχουμε στους ενοριακούς φακέλους στο Αρχείο των Καθολικών της Τήνου στην Ξινάρα, αναφέρονται και σε ένα πλήθος αγροτικών κτισμάτων που είτε μεταβιβάζονταν από πατέρα σε παιδιά είτε ήταν αντικείμενο αγοραπωλησίας. Όλα τα κτίσματα αυτά ήταν συνδυασμένα με την καθημερινή ζωή του αγρότη και της οικογένειάς του και συνέβαλλαν σε πολύ μεγάλο βαθμό όχι μόνο στην οικιακή οικονομία, αλλά και στην ποιότητα της ζωής της οικογένειας. Τις πλέον πρόσφατες προς εμάς δεκαετίες θρηνώ, με κάθε τρόπο, για την ανεπανόρθωτη καταστροφή που επήλθε σε έναν πολιτισμό που, όχι μόνο δεν μπορεί να επιστρέψει, αλλά που πολλά από τα δομικά του στοιχεία εξαφανίζονται μέρα με την ημέρα με ευθύνη όλων μας, στον βωμό του εύκολου χρήματος, ενίοτε σκυλεύοντας τα υπολείμματα αυτού του πολιτισμού, όταν τον μετατρέπουμε σε κακής ποιότητας φολκλόρ και σε κακόγουστες απομιμήσεις.
Δεν φτάνει να επαναλαμβάνουμε τη γνωστή έκφραση του Κορνήλιου Καστοριάδη για την Τήνο, ότι είναι χειροποίητο νησί, αλλά οφείλουμε να το διατηρήσουμε έτσι. Και δεν είναι εύκολο. Γίνεται εύκολο όταν πιστέψουμε σ’ αυτό.

• 18:15 «Αγροτικές εγκαταστάσεις της αρχαίας Τήνου. Μια ζωντανή μνήμη»

Κωνσταντίνος Παντζούρης, υποψήφιος διδάκτορας Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Βαγγέλης Σαμαράς, μεταδιδακτορικός ερευνητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Η αρχαιολογία της Τήνου είναι λίγο-πολύ γνωστή στους ανθρώπους που κατοικούν ή επισκέπτονται το νησί. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές οι γνώσεις αυτές περιορίζονται κατά βάση στα αστικά κέντρα, τα ιερά και τα νεκροταφεία της αρχαίας Τήνου. Η παρουσίαση αυτή αποσκοπεί στη, μέσω πρόσφατων ευρημάτων, προβολή της καθημερινής και αγροτικής ζωής στην ύπαιθρο της Τήνου κατά την κλασική και την ελληνιστική περίοδο. Πρόκειται για αγροικίες και εγκαταστάσεις κυρίως αγροτικού χαρακτήρα, με στοιχεία που φανερώνουν τις ασχολίες, την παραγωγή και τις τεχνικές των αρχαίων κατοίκων του νησιού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αποκάλυψη ότι διάφορες αρχαίες πρακτικές και παραδόσεις διατηρήθηκαν μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Η παρουσίαση των ευρημάτων από τις αγροικίες της αρχαίας τηνιακής υπαίθρου στοχεύει στην εξοικείωση των σημερινών κατοίκων και επισκεπτών με τα αρχαία κατάλοιπα του νησιού. Διότι η αρχαιολογική εικόνα του κάθε τόπου συμβάλλει σημαντικά στην ταυτότητα και την ιστορική μνήμη των ανθρώπων που κατοικούν σε αυτόν.

• 18:30 «Αγροτικό τοπίο της Τήνου: Από την ανάγκη στην καλλιτεχνική έκφραση»

Κώστας Δανούσης, Ερευνητής Ιστορίας της νεότερης Τήνου.

Περιδιαβάζοντας στο αγροτικό τοπίου της Τήνου, σπάνια ο νους μας πηγαίνει πέρα από τα επιφαινόμενα. Σπάνια αντιμετωπίζουμε το τοπίο, τη μορφολογία, τη σύστασή του, τα φυσικά βράχια, τις αναβαθμίδες, τους δρόμους –δρόμους, μονοπάτια, ρυμότοπους– και τα αγροτικά κτίσματα ως αποτέλεσμα μιας προαιώνιας διαλεκτικής σχέσης ανάμεσα στη φύση και τον άνθρωπο, μιας σχέσης που ο ένας παράγοντας επέδρασε στον άλλο και, εν πολλοίς, τον καθόρισε οικονομικά, κοινωνικά, ιδεολογικά. Συγκρότησε κώδικες δεοντολογίας, αξιακές ιεραρχίες, ιδεολογίες και ευαισθησίες. Αυτή την πορεία, από την αντιμετώπιση της ανάγκης της επιβίωσης έως την εμπέδωση κώδικα αξιών και ευαισθησίας, θα προσπαθήσουμε να ιχνηλατήσουμε.

• 18:45 «Ξερολιθικό τοπίο Τήνου… ένα μνημείο ζωής / ένα ζωντανό μνημείο»

Ιωάννα Παπασταθοπούλου, αρχιτέκτων μηχανικός, διαχειρίστρια Αρχαιολογικής Κληρονομιάς

• 18:55 «Ξερολιθικά κτίσματα στην Ελλάδα. Η αξία και η απαξίωσή τους με αναθεωρητική ματιά»

Ιουλία Παπαευτυχίου, Διδάκτωρ Αρχιτέκτων Μηχανικός Ε.Μ.Π. Ιδρυτικό Μέλος και Τέως Αντιπρόεδρος (1998 – 2018) της Διεθνούς Ένωσης για τη Διεπιστημονική Μελέτη της Ξερολιθιάς

Η ανακοίνωση αναφέρεται στα ξερολιθικά κτίσματα της Ελλάδας, τις ταπεινές και σήμερα απαξιωμένες ανθρώπινες κατασκευές. Τα πολυποίκιλα ξερολιθικά κτίσματα που απαντώνται στην Ελλάδα στήριζαν επί αιώνες κάθε παραγωγική δραστηριότητα, τόσο του πρωτογενούς όσο και του δευτερογενούς τομέα. Αναλύεται η πολυδιάστατη αξία αυτών των κατασκευών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ποικιλότητα και ιδιαιτερότητες. Η κάθε κατασκευαστική λύση είναι αποτέλεσμα εφαρμογής της τέχνης της ξερολιθιάς, η οποία μεταδιδόταν από γενιά σε γενιά και χαρακτηριζόταν από ευρηματικότητα, αναλόγως του προβλήματος που ο κάθε τεχνίτης καλούνταν να αντιμετωπίσει. Επίσης, γίνεται αναφορά στον τρόπο αντιμετώπισης αυτών των κατασκευών σε άλλες αναπτυγμένες χώρες, σε σύγκριση με την αντιμετώπισή τους στην Ελλάδα. Η ένταξη της τέχνης της ξερολιθιάς τον Οκτώβριο του 2018 στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Άυλης Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, της UNESCO, δίνει άλλη διάσταση στα ξερολιθικά κτίσματα, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής της. Τέλος, συνοψίζοντας τα στοιχεία της ανάλυσης, εξάγονται συμπεράσματα για την ανάγκη διαφύλαξης του συνόλου των ξερολιθικών κατασκευών.

• 19:10-19:30 Διάλειμμα

• 19:30 «Το τοπίο και η αγροτική κληρονομιά της Νάξου. Διαχείριση και προοπτικές»

Ειρήνη Γρατσία, αρχαιολόγος, συντονίστρια της ΜONUMENTA

Στέλιος Λεκάκης, αρχαιολόγος, MONUMENTA / Newcastle University

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται διεθνώς μια αυξημένη δραστηριότητα σχετικά με την έρευνα και τη μελέτη του αγροτικού τοπίου και της πολιτιστικής κληρονομιάς που υπάρχει σε αυτό. Στην Ελλάδα, αν και υφίστανται θεσμικές προβλέψεις για την προστασία των νεότερων μνημείων, η ελλιπής καταγραφή και τεκμηρίωση των ιστορικών αγροτικών κτισμάτων αλλά και η αδυναμία αποτελεσματικού ελέγχου εργασιών σε αυτά δυσχεραίνουν κατά πολύ την προστασία τους.
Με βάση τη δραστηριότητα της MONUMENTA στη Νάξο κατά τα τελευταία 15 χρόνια, σε αυτή την ομιλία θα εξετάσουμε την αγροτική κληρονομιά του νησιού και τις αντιλήψεις διαφόρων εμπλεκόμενων ομάδων από τις τοπικές της κοινότητες. Η ανάλυσή μας υιοθετεί μια ευρύτερη οπτική γωνία, εκείνη του πολιτιστικού τοπίου, μέσω της οποίας τα κτίσματα, οι φυσικοί πόροι αλλά και οι άνθρωποι που διαμορφώνουν το τοπίο μέσα από τις παρελθούσες και τρέχουσες κοινωνικές και οικονομικές τους δραστηριότητες αντιμετωπίζονται ως ενιαίο σύστημα.
Η αγροτική κληρονομιά της Νάξου είναι κραταιά στη συνείδηση των κατοίκων, αντανακλώντας την ιστορία της οικογένειας ή της κοινότητας. Δεδομένου ότι το μέλλον της φαντάζει άδηλο, ελλείψει κρατικών πρωτοβουλιών, μια συλλογική προσέγγιση στη διαχείρισή της μοιάζει περισσότερο εφικτή.

• 19:45 «Η ξερολιθική κατασκευή ως πολιτιστικό αγαθό: όψεις και προοπτικές του ισχύοντος νομικού πλαισίου προστασίας»

Δρ. Θεόδωρος Χίου, διδάκτωρ Νομικής, Δικηγόρος με ειδίκευση στο Δίκαιο Διανοητικής Ιδιοκτησίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Πρόεδρος της Εταιρείας Τηνιακών Μελετών

Η εισήγηση επιδιώκει να προσφέρει μια ευσύνοπτη παρουσίαση του νομικού πλαισίου προστασίας ξερολιθικών κατασκευών ως πολιτιστικών αγαθών, σύμφωνα με τον Ν. 4858/2021 (Κώδικας νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς). Διερευνά τα περιθώρια προστασίας τους, τόσο ως υλικών μαρτυριών (μνημείων) όσο και ως εκφάνσεων επιτέλεσης της τέχνης της ξερολιθιάς (άυλη πολιτιστική κληρονομιά).

• 20:00 Παρέμβαση Στέλιου Λεκάκη σχετικά με τη χρονολόγηση ξερολιθικών αγροτικών κτισμάτων και κατασκευών

• 20:05 «Οι δράσεις του “Μιτάτου της Αμοργού” ως μέσο ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς και οι κοινωνικές και οικονομικές τους διαστάσεις»

Σεμέλη Δρυμωνίτη, αρχιτέκτων μηχανικός

Μαρία Νομικού, κοινωνική ανθρωπολόγος – ιδρυτικά μέλη του «Μιτάτου της Αμοργού»

Τα τελευταία τρία χρόνια, ο φορέας μας «Το Μιτάτο της Αμοργού ΑΜΚΕ» έχει δραστηριοποιηθεί στον τομέα των παραδοσιακών τεχνών και της αειφόρου παρέμβασης στον αγροτικό χώρο της Αμοργού. Οι δράσεις μας περιλαμβάνουν το ετήσιο Εργαστήριο Ξερολιθιάς «Η Αμοργιανή Μαστοριά», που πραγματοποιείται κάθε Οκτώβριο στο νησί, ενώ το 2022 ολοκληρώθηκε και η δράση «Η Ιστορία του Νερού», με αποκατάσταση της δεξαμενής σε μια από τις παραδοσιακές πηγές νερού έξω από το χωριό Λαγκάδα και τη δημιουργία ξερολιθικών κατασκευών πέριξ. Εκτός από την ίδια την αποκατάσταση των κατασκευών, οι δράσεις έχουν ως στόχο την απασχόληση και ενεργοποίηση των ντόπιων μαστόρων και την ανάδειξη των παραδοσιακών τεχνών που τείνουν να εξαφανιστούν. Επιχειρείται η επαναφορά στο προσκήνιο παραδοσιακών προσεγγίσεων στην κατασκευή, η αναζήτηση της τεχνογνωσίας αλλά και η αποκατάσταση του κύρους της παραδοσιακής μαστοριάς, με την ελπίδα να αναγεννηθεί το ενδιαφέρον των νέων του τόπου να ασχοληθούν επαγγελματικά με τον συγκεκριμένο τομέα. Παράλληλα, η αποκατάσταση ξερολιθιών, η κατασκευή καλντεριμιού, η αναβίωση των παλιών πηγών νερού, συμβάλλουν στην αναζωογόνηση του αγροτικού χώρου και προσδίδουν αξία στα μονοπάτια τα οποία διέρχονται από τις περιοχές παρέμβασης. Κατ’ αυτό τον τρόπο ενισχύονται οι δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού, όπως η πεζοπορία, συμβάλλοντας σε ένα πιο βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης.

• 20:20 «Κάτω από το Τοπίο: Το έργο της συμμετοχικής αποκατάστασης στον υπόσκαφο οικισμό της Αγριλιάς στη Θηρασιά»

Γρηγόρης Κουτρόπουλος, αρχιτέκτων μηχανικός, ιδρυτικό μέλος της ομάδας «Μπουλούκι»

Το «Μπουλούκι» είναι μια διεπιστημονική συλλογικότητα, υπό τη νομική μορφή ΑΜΚΕ, που ασχολείται με την έρευνα και την εκπαίδευση γύρω από την παραδοσιακή οικοδομική τεχνογνωσία, δηλαδή τα υλικά, τις τεχνικές, τα εργαλεία και τις κοινωνικές διαστάσεις της ιστορικής γνώσης. Το γεωγραφικό πεδίο δράσης αφορά, έως τώρα, την Ήπειρο και τις Κυκλάδες, όπου ακόμη εντοπίζονται φορείς της παραδοσιακής γνώσης, δηλαδή οι ενεργοί τεχνίτες, οι τοπικές κοινότητες που διατηρούν σχετικές μνήμες αλλά και οι ίδιες οι ιστορικές κατασκευές. Μέσα από τη διεξαγωγή έρευνας, την υλοποίηση κατασκευαστικών έργων σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες και φορείς, τη διοργάνωση εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δράσεων, η ομάδα επιχειρεί να αναδείξει πώς η παραδοσιακή οικοδομική γνώση και εν γένει η πολιτιστική κληρονομιά αποτελούν κομβικά εργαλεία για την αντιμετώπιση σύγχρονων περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών ζητημάτων.

• 20:35 «Ο Μονόδρομος της Βιωσιμότητας στον τουρισμό: η τοπικότητα στο προσκήνιο»

Πάρις Τσάρτας, καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, τ. Πρύτανης Πανεπιστημίου Αιγαίου

• Βιώσιμος Τουρισμός: σημαντικές θεσμικές και πολιτικές εξελίξεις μετά το 1990.
• Ο σύγχρονος πολυκινητρικός τουρίστας: αλλαγές στη ζήτηση και την προσφορά.
• Ο Ειδικός και Εναλλακτικός Τουρισμός: μια καθοριστική ανατροπή στα πρότυπα ανάπτυξης.
• Από το οργανωμένο ταξίδι στον αυτονομημένο τουρίστα-καταναλωτή.
• Η έννοια του τουριστικού πόρου αλλάζει, ενισχύοντας την εντυπωσιακή αύξηση των τουριστικών προορισμών.
• Ο ρόλος των τοπικών ομάδων συμφερόντων: συμμετοχικός σχεδιασμός.Η τοπικότητα: μια νέα κουλτούρα ανάπτυξης.
• Ο μονόδρομος της βιωσιμότητας, κλειδί για ένα ποιοτικό, ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν.

• 20:50 Συζήτηση

Κυριακή 23 Απριλίου

11:00 «Επαναφέροντας το χειροποίητο στο τηνιακό τοπίο»
(Παρατήρηση – Κατανόηση – Τρόποι παρέμβασης – Υλικά)

ΜΟΣΧΟΥΛΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ, ΧΩΡΑ ΤΗΝΟΥ

Συντονισμός: Γιάννης Δελλατόλας, εικαστικός

• 11:00 Σύντομη παρουσίαση της Αμπασάδας. Παρουσίαση του θέματος, αναγκαιότητα εύρεσης τρόπων επαφής και επανάχρησης των αγροτικών κτισμάτων.

• 11:15 «Η Ελεγεία της Πέτρας στα υψώματα της Αιγιάλης Αμοργού»

Βιβιάννα Μεταλληνού, Διδάκτωρ Αρχιτέκτων Μηχανικός, Ιστορικός του τοπίου

Η Αμοργός, με το ιδιαίτερο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον που διασώζει στους τόπους της από αιώνες, αποτέλεσε το συστηματικό πεδίο της έρευνάς μου και τεκμηρίωσης των αγροτικών κατασκευών –αδιάσπαστα συνδεδεμένων με τη φύση που τα περιβάλλει– για πάνω από μία δεκαετία.
Από το 2010, συντόνισα και καθοδήγησα ομάδες προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών της αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ, που πλαισίωσαν εργαστήρια αποτύπωσης και καταγραφής των μονοπατιών, των ξερολιθικών κατασκευών και ενός μνημειακού, εγκαταλελειμμένου αγροτικού οικισμού στην Αιγιάλη. Οι καταγραφές πεδίου μελετήθηκαν και στο πλαίσιο ειδικών μαθημάτων κατά τη διάρκεια των ακαδημαϊκών ετών 2011-2016. Τα αποτελέσματα αποτυπώθηκαν σε εργασίες, μεταπτυχιακές διατριβές και παρουσιάσεις σε συνέδρια, αλλά και στην τεκμηρίωση της υποψηφιότητας της ξερολιθιάς στον εθνικό κατάλογο της UNESCO.
Η διαδρομή αυτών των εθελοντικών εργαστηρίων και η παρουσίασή τους σε δράσεις και πρωτοβουλίες που συνεχίζουν αυτή την προσπάθεια αποτελεί μια σημαντική παρακαταθήκη και υποστήριξη για τη διατήρηση και προστασία των αγροτικών τοπίων των Κυκλάδων, σε μια εποχή ραγδαίας μετάλλαξης από την τουριστική πίεση που βιώνουν οι εύθραυστοι αυτοί τόποι.

• 11:30 «Αγροτικά κτίσματα και κατασκευές αγροτικής τεχνολογίας στην Τήνο»

Αλέκος Ε. Φλωράκης, διδάκτωρ εθνολόγος-λαογράφος

Τα κτίσματα και οι κατασκευές του αγροτικού χώρου χαρακτηρίζουν τη γεωγραφία του τηνιακού τοπίου, κατέχουν βασική θέση στην παραγωγική διαδικασία και διασώζουν μορφές και τεχνικές αναλλοίωτες επί αιώνες. Τέτοια κτίσματα είναι οι «κατοικιές» (ή «κάμαρες») για την προσωρινή διαμονή του αγρότη και την αποθήκευση των εργαλείων του, τα «κελιά» για την αποθήκευση του καρπού, οι μάντρες (ή «βοϊδοκέλια» ή «ντάμια») για τα ζώα, οι ανεμόμυλοι, οι νερόμυλοι και οι περιστεριώνες.
Στις κατασκευές της αγροτικής τεχνολογίας περιλαμβάνονται οι «πεζούλες» από ξερολιθιά, που αντιστηρίζουν τις αναβαθμίδες («σκάλες») των καλλιεργειών, τα «ανεδρομάρια», που ορίζουν τα όρια χωραφιών και δρόμων, το δίκτυο των αγροτικών δρόμων, τα αλώνια, οι «ρακιζιοί» για την παρασκευή της ρακής, τα ελαιοτριβεία («λιοτρίδια, λιτρίδια»), οι μελισσοθυρίδες.
Για όλα τα παραπάνω θα γίνει σύντομη αναφορά στη μορφολογία, την τεχνολογία και τη χρήση τους.

• 11:50 «Παρατήρηση, αποτύπωση, κατανόηση και σχεδιασμός των παραδοσιακών αρχιτεκτονικών στοιχείων της Τήνου»

Βασίλης Μπενέτος, αρχιτέκτονας

• 12:05 Συζήτηση με τον μαρμαρογλύπτη Πέτρο Δελλατόλα

• 12:20 «Αγροτικά κτίσματα στην Τήνο — η υποτιθέμενη και η πραγματική αξία τους»

Παναγιώτης Ζεστανάκης, συντηρητής

• 12:35 «Κελιά και κύκλοι, μια προσπάθεια στη βιώσιμη ανάπτυξη»

Nick Bedau, Tinos Ecolodge

• 12:50 «Χτίζοντας με τη σοφία του παρελθόντος»

Νικηφόρος Βαϊμάκης και Μελίνα Ραγκαζά

Στιγμές από την εμπειρία μας στην αναπαλαίωση κτισμάτων, με σεβασμό στην παράδοση και στη φυσική ομορφιά της Τήνου.

• 13:05 «Σε αρμονία με τον χρόνο»

Μαρία Δαλκαφούκη

Η διαδρομή των υλικών από το παρελθόν έως σήμερα, η διατήρηση των ιστορικών κτιρίων μέσα από την αποκατάσταση με φυσικά κατάλληλα, συμβατά υλικά και παραδείγματα αποκατάστασης ιστορικών κτιρίων.

• 13:20 Συζήτηση

Κλείσιμο εκδήλωσης, ευχαριστίες, «συμβόλαια» συνεργασίας